تکوین وجود وماهیت در دیدگاه مکتب ادبی اصالت کلمه- به قلم بانو پروین شاهمرادی(مسئول کمیته ی تبلیغات کارگاه ادبی قلم)
هرکسی کو دور ماند از اصل خویش
بازجوید روزگار وصل خویش
(مولانا)
در دیدگاه ارسطو هرموجودی از آن حیث که هست اگرمورداشاره واقع شود نگاه ما به وجود آن است وپاسخی که در جواب سئوال ماهو می آید ماهیت نام دارد مثلا در جمله ی ((این لیوان است))لیوان ماهیت ،و است وجود را تشکیل می دهد.
ملاصدرا در وجود گرایی شرق، هم همان تعریف که ارسطو از وجود وماهیت را بیان می کند در واقع تعاریف ملاصدرا از وجود ماهیت ریشه ی ارسطویی دارد اما ملاصدرا ماهیت را اعتبار ی می داند که به واسطه وجود شکل می گیرد مثل سوزندگی آتش .در دیدگاه ملاصدرا سوزندگی ماهیتی است که به اعتبار وجود آتش پدید می آید. چراکه با خاموش کردن آتش سوزندگی آتش هم از بین می رود .
وجود گرایی غرب هم وجود و ماهیت را طبق تعریف ارسطو قبول دارد از نظر ژان پل سارتر(بنیانگذار مکتب ادبی اگزیستانسیالیسم) همه ی موجودات دارای ماهیت هستند وانسان تنها موجودی است که می تواند ماهیتش را بسازد و بر این اساس ماهیت انسان ساختگی است وتقدم وجود برماهیت فقط در مورد انسان صدق می کند اما در مورد اشیا ماهیت بر وجود متقدم است مثلا یک صندلی را در نظر بگیرید انسان قبل از ساخن صندلی در ذهن خود طرحی از صندلی دارد که کارایی آن را دربرمی گیرد واین کارکرد همان ماهیت نام دارد سپس براساس آن طرح دست به ساخت می زند وصندلی را به وجود می آورد .
اما در دیدگاه ادبیات کلمه گرا تعریف وجود ،ماهیت ریشه ی ارسطویی ندارد .جناب استاد آرش آذر پیک تعریفی نوین از وجود ارائه دادند بنام وجودگرایی گشتالتی. که در آن وجودهمان کل فراتر از اجزا است که ازهم افزایی ابعاد جوهری-ماهیتی ساخته می شود .دروجودگرایی گشتالتی هرجزء نمایانگر کل است مثلاهر قطره ی آب که به عنوان جزئی دربرابر کل دریا ،کل را در خود می نمایاندازنمونه دیگر وجود گرایی گشتالی می توان نمونه های زیست شناسی نام برد مثل باکتری ومخمر.باکتری ار طریق تولید مثل غیر جنسی به دونیم تبدیل می شود که هر نیم یک سلول کامل رابه وجود می آورد . هم چنین گیاه خزه انشعاب هایی دارد که اگر جدا شوند هر یک از آن ها رشد می کند ویک گیاه خزه را به وجود می آورد.
در دیدگاه مکتب ادبی اصالت کلمه اگر چیزی را از موجودی بگیریم ودر روند زیستی آن خلل ایجاد نشود آن چیز ماهیت است همانند شخصیت، تربیت و جهان بینی هر انسان، اهل جایی بودن، نجاربودن و معلم بودن. به عبارت دیگر تمام آن چه را که با ماهیت کلمه محور کسب می کنیم یعنی تجربه های کلمه محورانه ی ما از هستی، ماهیت ماست اما اگر شخصی حافظه اش را از دست بدهد، نابینا شود قطع نخاع شود و…چون در روند زیستی او خلل واردشده است دیگر این مولفه ها جزء ماهیت نیستند وجوهر او محسوب می شوند.
در دیدگاه ادبیات کلمه گرا فقط انسان دارای ماهیت کلمه محور است وبر خلاف ملاصدرا وژان پل ساتر هیچ موجود دیگری دارای ماهیت نیست وچون تمام هستی وجودشان از اجزای جوهری تشکیل شده است بنابراین در آنها وجود وموجود باهم برابر است مثلا مگس،سنگ،درخت و…چون فقط جوهر جسمانی دارند ودارای ماهیت نیستند وجود و موجود یکی است اما چون در انسان علاوه برجوهر که باعث موجودیت انسان می شود ساحت دیگری به نام ماهیت است پس موجود بودن یک انسان برابر با وجود نیست و فقط انسان دارای وجود فرارونده است.
در دیدگاه ادبیات کلمه گرا ماهیت دو نوع است : ۱-ماهیت ذاتی(ژنتیکی)۲-ماهیت غیر ذاتی (اکتسابی)
ماهیت ذاتی مثل باهوش بودن ،خوش صدا بودن ،وماهیت غیر ذاتی مثل یادگیری یک هنر با آموزش ،مثل طراحی که روی الماس به کار می رود تا آن را به شکل انگشتر در آورند.
از دیدگاه مکتب ادبی اصالت ادبی اصالت کلمه در وجود به هیچ عنوان نقصی وجود ندارد
مثلا افراد الکلی،استثنایی ،معتاد ،از نظر وجودی نقص ندارند بلکه در ابعاد جوهری دارای نقص هستند مثل هلن کلر ،استفان هاوکینگ یا آن دونده ی معلول جام جهانی که از این نقص های جوهری فراروی کرده اند.از آنجا که انسان موجود ی بسیط است با کشف هر بعدی درون خویش خود آگاه یا ناخودآگاه آن بعد را هم به درون کلمه می دمد پس کلمه هم مانند انسان تناروحی دارد که از تاثیر جوهر ها وماهیت های متنوع در هم به وجود می آید . هر چند کلمه از لحاظ ساختار نطفه ای رابطه ی قرار دادی دال ومدلول را بپذیرد اما به محض ورود به متن زبان وجامعه همانندخالق خودانسان موجودی ماهیت مند می شود.
نوشته مقاله ای از بانو پروین شاهمرادی(مسئول کمیته ی تبلیغات کارگاه ادبی قلم) اولین بار در مکتب ادبی اصالت کلمه پدیدار شد.
